Vanaf het moment dat Josef Stalin aan de macht kwam in de Sovjet-Unie werden er veel grote projecten opgezet. Eén van deze projecten was een spoorlijn dwars door Siberië vanwege de nikkelindustrie dat zich daar bevond. Men begon met de aanleg van de spoorlijn van de dood, de naam die het kreeg vanwege de vele mensenlevens dat het gekost heeft, in 1948.
Salechard – Igarka Spoorlijn
De Salechard – Igarka Spoorlijn is één van de projecten van Stalin wat nooit voltooid is. Het doel van deze spoorlijn was het verbinden van de stad Salechard aan de rivier de Ob met de stad Igarka aan de rivier de Jinesej. Dit project werd uitgevoerd door de Goelag, de overheidsdienst van de Sovjet-Unie die de verantwoordelijkheid had over de Goelagkampen. De spoorlijn zou een totale lengte hebben van ruim 1300 km en werd opgedeeld in 2 delen. Elke deel behoorde toe aan een Goelagkamp, dit om te voorkomen dat men niet naar een ander kamp kon overlopen of om eventuele opstanden te voorkomen. Uiteindelijk zijn er wel een aantal opstanden geweest, maar die werden al weer snel neergeslagen door het Russische leger. Naast het verbinden van de Nikkelindustrie in de stad Norilsk, had deze spoorlijn ook als doel om de nog te bouwen haven in Salechard te bereiken. Uiteindelijk bleek de rivier de Ob niet geschikt te zijn voor een haven, toch werd het plan doorgezet. Al was het maar om Oost- en West-Siberië met elkaar te verbinden.
Spoorlijn van de dood
Nadat bleek dat de haven niet in de stad Selechard gebouwd kon worden, week men uit naar de stad Igarka en werd de haven uiteindelijk daar gebouwd. Dit scheelde in het aanleggen van de spoorweg. Toch besloot Stalin om het project door te zetten in de hoop dat er toch nog een commerciële treindienst uit zou komen rollen. In 1948 begon met met de aanleg van de 1300 km lange spoorlijn. Goelangkamp 501 begon bij de stad Salechard en Goelagkamp 503 bij de stad Igarka. Er werkten tussen de 80.000 en de 120.000 ‘gevangenen’ aan de spoorlijn. Naast de slechte uitrusting, het slechte materiaal, het zware lichamelijk werk, het lange werken (9 tot 11 uur per dag) en het tekort aan de juiste kennis zorgde dit niet alleen voor enorme vertragingen en fouten. Ook het weer en de bodem werkten niet echt mee. Het grootste gedeelte van de spoorlijn moest aangelegd worden op permafrost, wat inhoudt dat de grond waar de spoorlijn op aangelegd werd nooit geheel ontdooit en dus keihard blijft. Daarnaast kreeg men in de winter te maken met zware sneeuwstormen en in de zomer met muskieten. Dit zorgde ervoor dat de spoorlijn vol met hobbels en rare bochten zat, maar ook dat bruggen weer instortten of zelfs afbrandden en natuurlijk veel onnodige doden. De naam spoorlijn van de dood is dan ook afkomstig van het aantal doden dat de aanleg gekost heeft. Het aantal doden is geschat op 1/3 deel van alle gevangenen, maar dit is niet met zekerheid te zeggen vanwege het niet aanwezig zijn van de juiste papieren.
Niet winstgevend
Ondanks dat men bleef bouwen aan de spoorlijn, bleek al snel dat het nooit een winstgevend project zou gaan worden. Tijdens de Tweede Wereldoorlog, toen de nikkelindustrie ook al in Siberië gevestigd was, kreeg het al genoeg aanvoer vanuit het zuiden. Dit, samen met het tekort aan treinreizigers in de regio, maakte de spoorlijn eigenlijk nutteloos. Pas na de dood van Stalin in 1953 werden de werkzaamheden aan de spoorlijn gestaakt, met als gevolg 700 km aan spoorlijn wat niet gebruikt ging worden en vele doden. Het totale project heeft naar schatting 42 biljoen roebel gekost, ruim 58 miljoen euro. Tegenwoordig zijn er wel weer plannen om de gehele spoorlijn alsnog opnieuw aan te gaan leggen, al worden er sinds de eerdere aanleg wel kleine stukken gebruikt. In 2010 is er ruim 220 km aan spoor aangelegd om de groeiende nikkel- en petroleumindustrie te ondersteunen en door het aanleggen van de gehele spoorlijn zou het nog meer kunnen versterken. Ook zijn er plannen om het traject aan te sluiten op de Trans Siberië Spoorlijn.
