Tijdens de Tweede Wereldoorlog besloten de Japanners om een spoorlijn aan te leggen vanuit Thailand naar Birma (het huidige Myanmar). Het doel was om het Japanse leger en dan voornamelijk het zware materiaal snel te kunnen vervoeren. Alle middelen werden gebruikt om de spoorweg zo snel mogelijk aan te leggen, het werd dan ook snel de dodenspoorlijn genoemd.
Het is 16 september 1942 en er wordt een begin gemaakt met de aanleg van de spoorlijn tussen Nong Pladuk in Thailand en Thanbyauzayat in Myanmar. De spoorweg was voor de Japanse bezetter van strategisch belang. In Thailand en Birma waren de wegen niet verhard en was het voor de zwaardere voertuigen bijna onmogelijk om door de landen heen te komen. Ook over zee was het transport een gevaarlijke route. Japan besloot daarop om een de bestaande spoorweg in Thailand door te trekken en zo’n 415 km lengte aan spoor toe te voegen. Ook waren er plannen om India binnen te vallen en dan zou deze spoorweg naar Birma mooi van pas komen. Van een uiteindelijke inval in India was geen sprake, maar toch heeft de spoorlijn voor enorm veel oorlogsslachtoffers gezorgd. De naam dodenspoorlijn wordt daar dan ook vanaf geleid.
Japanse ingenieurs hadden berekend dat de aanleg van de spoorlijn zo’n 5 jaar zou gaan duren, al was dit in werkelijkheid veel korter (16 maanden). Voor de aanleg van de spoorlijn werd er veelvoudig gebruik gemaakt van dwangarbeid en deze dwangarbeid werd dan ook voornamelijk uitgevoerd door de geallieerde krijgsgevangenen. Tijdens de aanleg van de spoorlijn stierven er in totaal ruim 115.000 mensen (75 mensen per dag), waarvan 15.000 geallieerde krijgsgevangenen en 100.000 mensen van de Thaise, Indonesische en Birmaanse bevolking die waren ingezet als dwangarbeiders. Onder de 15.000 gestorven krijgsgevangenen waren 7.000 Britten, 4.500 Australiërs, 131 Amerikanen en ruim 3.000 Nederlanders. De Nederlandse krijgsgevangenen waren voornamelijk KNIL-militairen uit het toenmalige Nederlands-Indië. De meeste slachtoffers stierven door het werktempo, uitputting, ondervoeding en/of ziekte. Door de vele slachtoffers per dag werd de spoorlijn tijdens de aanleg als snel de ‘dodenspoorlijn’ genoemd door de krijgsgevangen en dwangarbeiders.
Na 16 maanden, in december 1943, was de spoorlijn voltooid. Op cruciale punten hadden de Japanners werkkampen aangelegd, zodat de spoorlijn bij eventuele schade snel gerepareerd kon worden. Er ontstond dan ook veel schade door bombardementen van de geallieerden. Doordat er kampen langs de vaak gebombardeerde punten lagen waren er naast de schade aan de spoorlijn ook vaak doden te betreuren onder de krijgsgevangenen en dwangarbeiders. Deze doden en de doden die gevallen waren tijdens de aanleg werden vaak naast de spoorlijn begraven. Later zijn al deze doden (her)begraven op drie erevelden, waarvan er twee in Thailand liggen en één in Myanmar. Overlevenden van de oorlog en de aanleg van de dodenspoorlijn hebben er vaak geestelijke problemen aan overgehouden. Ook hun nazaten, onder het mom van het tweedegeneratiesyndroom (concentratiekampsyndroom), hebben hier problemen mee gehad.
Eén van de eerste treinen die over de spoorlijn reed was een bordeeltrein voor Japanse officieren. Uiteindelijk reden er vaker van deze treinen en deze stonden dan ongeveer 48 uur stil op bepaalde punten om de soldaten en officieren ‘extra ontspanning’ te kunnen geven. Deze trein komt dan ook voor in een film die gemaakt is over deze spoorlijn, maar dan voornamelijk over één van de bruggen. De brug over de rivier de Kwai. Daarbij komt dat de brug in de film door een commando groep wordt opgeblazen, terwijl het in werkelijkheid gebombardeerd is door vliegtuigen.
Tegenwoordig is er nog maar een klein deel van de spoorlijn in gebruik, waaronder de brug over de rivier de Kwai. Na de brug loopt de spoorlijn nog een stuk gelijk aan de rivier de Kwai tot aan het eindpunt, de stad Nam Tok.
